’Leven tussen kunst’

Boekennieuws: Marina Eshuis (1934-2024)

Een (kleine) kring van verre familie, goede vrienden, parochianen en dorpsgenoten hebben Marina uitgeleide gedaan. De voorgangers bij de afscheidsviering waren Theo van der Sman, Jurgen Jansen en Hans Pauw, allen eens pastoor van de Tubbergse St. Pancratiusparochie. Met hen was Marina in het bijzonder verbonden. Ook al daar ze voor opeenvolgende pastores een grote steun vormde: ze maakte liturgieboekjes, parochieblaadjes en voorbeden, redigeerde bidprentjes, verzorgde de Allerzielenkaartjes, regelde rondleidingen in de basiliek, bewaakte met zorg de liturgische kalender etc.

Behalve haar huis aan de Oranjestraat, was er geen plek op de wereld waar Marina zozeer mee verbonden was als met de St. Pancratiusbasiliek. Haar geloof, van huis uit meegekregen maar op eigen wijze vorm gegeven, én haar liefde voor schoonheid en kunst vloeiden als het ware samen in de basiliek. Haar vader stond mede aan de wieg van het bijzondere project van de glas-in-lood-ramen van vier, vijf en nu zelfs zes generaties van de kunstenaarsfamilie Nicolas. Als secretaris van de stichting werkte Marina mee aan de uitbreiding, de bekendheid en het doorgeven van de betekenis van deze ramen.

Ramen waar Tubbergen (meer dan) trots op moet zijn. Ramen die ik zelf van jongs af aan al bewonder. Als misdienaar, zittend op het altaar, raakte ik destijds niet uitgekeken op de schoonheid van de Nicolasramen. Menigmaal hebben Marina en ik over die ramen gesproken. Evenals over vele andere vormen van kunst. En immer onder het genot van een glas rode wijn. Ook maakten we jarenlang deel uit van de gemeentelijke commissie kunst & cultuur. Kunst en alles wat daarmee samenhangt, was voor Marina belangrijk en daarmee werd ze omringd. Alle wanden in haar woning waren met kunst bedekt. Een eyecatcher was wel 'Dame in avondtoilet' van Jan Sluijters. Een schitterend werk dat in haar woonkamer hing. Maar ook op tafels en kasten stonden kunstvoorwerpen zoals glasobjecten, beelden, penningen en kleinplastiek. Zelfs haar tuin was voorzien van kunst zoals de 'zuil' van André Volten. Al met al een uitermate imposante kunstcollectie, deels door haar ouders, deels door haarzelf bijeengebracht.

In 'Leven tussen kunst' staat de Eshuiscollectie centraal. Een prachtig boekwerk dat het opmerkelijke verhaal vertelt van de doktersfamilie uit Tubbergen met een passie voor moderne kunst. Marina Eshuis heeft zelf een selectie gemaakt van haar favoriete kunstwerken, die groot afgebeeld en beschreven staan. Over het boek berichtte me oud-Tubbergenaar Henk Kienhuis nog: ’’Als kind heb ik Marina en ook haar vader - die me als weetgierig jongetje weleens (voorin!) zijn auto (en die waren er nog niet veel) meenam als hij visite ging rijden in Tubbergen en omgeving - wel goed gekend, maar toen ik ging studeren ben ik haar uit het oog verloren. Vele jaren later, toen er problemen rezen m.b.t. het in haar opdracht uit te brengen boek over haar kunstverzameling, werd ik gevraagd daarbij behulpzaam te worden en toe te treden tot het bestuur van de stichting Het Eschhuys. Ik heb me toen ingespannen om de uitgave van het boek te helpen coördineren en het heeft tot blijdschap van Marina uiteindelijk tot verschijning geleid...

In 2012 een kunstboek gewijd aan de collectie van Marina. Nu een misboekje bij gelegenheid van haar uitvaart. Bij de overweging sprak de bisschoppelijk vicaris Hans Pauw onder meer het volgende:“In haar negentigste levensjaar is zij van ons heengegaan. Van haar beperkingen zei ze altijd nooit last te hebben gehad, maar de ouderdom viel haar zwaar: de groeiende afhankelijkheid met de dood in zicht. En hoe zou de dood zich bij haar aandienen? Enerzijds hield Marina zich groot: “Ik ben maar een dood schuldig”, zei ze dan. Anderzijds was ze bang, juist op dat moment alleen te zullen zijn, niemand aan haar zijde. “Ik ben tóch maar alleen”, zei ze dan en liet een diepe stilte vallen. Eenzaamheid was deel van haar bestaan geworden. Het moge een troost zijn dat ze niet alleen was maar omringt met dierbare mensen. Met een laatste zalving, een laatste zegen, heeft ze waardig en vredig afscheid kunnen nemen van dit kwetsbaar, maar ook rijkgevulde bestaan.”

Ruim 89 jaar geleden zag Marina in Tubbergen het levenslicht. Ondanks dat ze vanaf haar geboorte gehandicapt was, heeft ze de Tubbergse gemeenschap een duurzame dienst bewezen. Ook haar vader, huisarts in Tubbergen, is van grote betekenis geweest. Een blijvende herinnering aan deze geneesheer vormt de Dokter Eshuisstraat. Dat straatnaambordje is destijds, evenzo in een (kleine) kring, door Marina onthuld.

Marina, een icoon van een voorbije eeuw... Met deze 'necrologie' wil ik haar dank zeggen. Een schilderij dat ze me eens heeft toebedeeld, koester ik nu nog meer dan ooit. 'Leven' met Marina!

Martin Paus