Algemeen
Boekpresentatie: Jacobus Middendorp (Fleringen ca. 1537-Keulen 1611)
Stichting Heemkunde Tubbergen 25 jaar
TUBBERGEN - Op 2 februari 2025 viert de Stichting Heemkunde Tubbergen haar 25-jarig jubileum. De stichting werd opgericht op initiatief van pastoor Bertus Schoorlemmer en Martin Paus en heeft sindsdien onafgebroken gewerkt aan het onderzoeken en documenteren van de lokale geschiedenis. Dit omvat onder andere het bestuderen van oude documenten, genealogie en het onderzoeken van de levens van belangrijke personen en gebeurtenissen die Tubbergen hebben gevormd. Naast onderzoek biedt de stichting ook publicaties, tentoonstellingen en diverse andere activiteiten om het historische bewustzijn te vergroten en de lokale geschiedenis met een breder publiek te delen.
In de loop der jaren heeft de stichting diverse waardevolle publicaties uitgebracht, waar- onder de Kadastrale Atlas van Tubbergen (in samenwerking met andere heemkunde- organisaties), De Tubbergsche Politiequaestie, De Melkfabriek, Rondom Veldwijk in Tubbergen, Dorp en buurtschap Tubbergen in de 20e eeuw en Tubbergen, van doctor Schaepman tot doctor...
Het huidige bestuur van de stichting, bestaande uit Joop Janse, Martin Paus en Henk Weernink, is verheugd om in het jubileumjaar een publicatie te presenteren die een belangrijke bijdrage levert aan de culturele geschiedenis van de gemeente Tubbergen: een werk over Jacobus Middendorp, een van de invloedrijkste geleerden uit Overijssel.
Publicatie: Jacobus Middendorp
De publicatie 'Jacobus Middendorp - Twentse Pionier WetenschapsGeschiedenis / Pionier der WissenschaftsGeschichte aus Twente Niederlande' werpt een licht op het leven en werk van de in ca. 1537 te Fleringen geboren Jacobus Middendorp. Hij was een geestelijke en academisch historicus, en wordt tegenwoordig beschouwd als een van de grondleggers van de Europese wetenschapsgeschiedenis. Hoewel de invloed van bekende geleerden uit zijn tijd zoals Erasmus, Hugo de Groot en Christiaan Huygens goed gedocumenteerd is, geldt dat niet voor Middendorp. Desondanks was zijn werk van groot belang voor de ontwikkeling van de academische wereld.
Middendorps bekendheid is vooral te danken aan zijn baanbrekende werk 'De celebrioribus universi terrarum orbis academiis Libri duo' (1567), een grondige studie over de geschiedenis van universiteiten en een handboek voor het Europese hoger onderwijs. Waar veel historische werken in zijn tijd gericht waren op de geschiedenis van koningen en staten, bracht Middendorp de academische wereld in de schijnwerpers als essentieel voor de ontwikkeling van wetenschap en cultuur. Zijn werk werd goed ontvangen en herdrukt, en zelfs de Italiaanse kardinaal en latere paus Urbanus VII prees Middendorps bijdrage.
Fleringen
Tot voor kort was het onbekend dat Middendorp afkomstig was uit de gemeente Tubbergen. Deze ontdekking werd pas enkele jaren geleden gedaan door Dick Schlüter en Martin Paus, die in de kroniek van de Twentse edelman Schweder Schele het volgende citaat vonden:
“Middendorpius genant und ist aus Twent aus der baurschafft Fleringen burtig gewest von dem erbe Middendorp.”
Hiermee werd bevestigd dat Middendorp inderdaad een boerenzoon is uit Fleringen. Die vondst was voor journalist Gerard Lage Venterink van de TCTubantia aanleiding om een wetenswaardig artikel over Middendorp te plaatsen onder de kop: 'Een Flerings boertje in de elite van Europa'.
Een onbekende grote geleerde
Middendorp, geboren op het erf aan de huidige Oldenzaalseweg waar thans de familie Busscher woont, is ondanks zijn wetenschappelijke prestaties door de eeuwen heen relatief onbekend gebleven. Om zijn leven en betekenis beter te begrijpen, heeft de Stichting Heemkunde Tubbergen boekwetenschapper Georg Hartong uit Deventer gevraagd om er onderzoek naar te doen. Hartong, die een museale collectie boeken heeft aangelegd voor de Athenaeumbibliotheek en het Museum Geert Groote Huis, heeft zijn bevindingen vastgelegd in een alleszins interessante publicatie. Helaas overleed Georg Hartong op 6 december jl. Zijn werk over Middendorp vormt echter een uitermate relevante bijdrage aan de Tubbergse geschiedenis, en zijn nalatenschap zal blijvend voortleven.
Werken van Middendorp
Jacobus Middendorp heeft verschillende boeken gepubliceerd, die allen in Duitsland werden gedrukt. Deze boeken die uiterst zeldzaam zijn, worden nauwelijks aangeboden en bevinden zich voornamelijk in oude klooster- en universiteitsbibliotheken verspreid over Europa. In Overijssel zijn slechts vijf exemplaren van zijn werk te vinden. De Athenaeumbibliotheek in Deventer, de Collectie Overijssel in Zwolle en de bibliotheek van de havezate De Breklenkamp bezitten elk een werk van Middendorp. Ook in Tubbergen zijn twee van zijn boeken te vinden. Martin Paus, die de publicatie over Middendorp heeft geïnitieerd, slaagde erin om enkele van deze zeldzame werken te bemachtigen.
Inhoud
Het boek ‘Jacobus Middendorp - Twentse Pionier WetenschapsGeschiedenis / Pionier der WissenschaftsGeschichte aus Twente Niederlande’ is deels biografisch en bibliografisch van aard en wordt verrijkt met diverse afbeeldingen, waaronder die van de titelpagina’s van Middendorps werken waarvoor Paus verschillende universiteits- en kloosterbibliotheken in Europa heeft bezocht. Ook zijn er foto’s opgenomen van de belangrijke persoonlijkheden waarmee Middendorp in contact stond. Het boek bevat verder een Duitse vertaling, verzorgd door pastor Gerrit Jan Beuker uit Neuenhaus. Zijn bijdrage is van uitzonderlijke waarde geweest, temeer daar de publicatie ook van belang is voor Duitsland, waar Jacobus Middendorp naam en faam heeft gemaakt. Tot slot kan gemeld worden dat het boek met veel zorg is vormgegeven door Ap Aalbers uit Oldenzaal, het resultaat van zijn vakmanschap.
Boekpresentatie
De officiële presentatie van het boek vindt zondag 2 februari plaats in de kapel van De Eeshof te Tubbergen. Deze datum is bijzonder, aangezien het niet alleen het 25-jarig jubileum van de Stichting Heemkunde Tubbergen markeert, maar ook een eerbetoon is aan Jacobus Middendorp.
De keuze voor deze dag is symbolisch, aangezien het boek wordt gepresenteerd op Maria Lichtmis, een katholieke feestdag, en bovendien in een heilig jaar binnen de katholieke traditie. Geheel in de stijl die past bij Middendorp, daar hij in zijn tijd een trouwe volgeling was van het katholieke geloof. Tijdens de Keulse Oorlog (1583-1588), een gewelddadige godsdienstoorlog, werd hij zelfs uit Keulen verbannen.
De keuze voor de locatie Hof van Tubbergen 'De Eeshof' is eveneens symbolisch: Middendorp werd bijna vijf eeuwen geleden vermoedelijk gedoopt in de kapel van Eschede. Destijds de enige plaats in Tubbergen waar dopelingen terecht konden, aangezien Tubbergen in 1537 nog geen zelfstandige kerk had. Het bestuur van de heemkunde Tubbergen ziet het als de perfecte gelegenheid om Middendorp op deze dag en locatie te eren met een publicatie.
Eerste exemplaren
De eerste exemplaren van het boek worden uitgereikt aan Andries Heidema, Commissaris van de Koning van Overijssel, Carl Ferdinand Fürst zu Bentheim und Steinfurt en Anko Postma, burgemeester van Tubbergen. Het boek markeert een belangrijk moment in de geschiedenis van Overijssel en Tubbergen in het bijzonder en biedt een unieke kans om het werk van een van de meest invloedrijke wetenschappers uit de regio opnieuw in de schijnwerpers te zetten.
Tijdens de feestelijke presentatie zullen verschillende sprekers het woord voeren, en er zal een muzikaal intermezzo plaatsvinden: een eerbetoon aan deze grote boerenzoon uit Fleringen door zijn huidige dorpsgenoten Walter Luttikhuis en Jeroen Mollink.
Belangstelling
De donateurs van de Stichting Heemkunde Tubbergen die de presentatie wensen bij te wonen, zijn uiteraard van harte welkom en kunnen zich aanmelden via: info@heemkundetubbergen.nl
De uitgave van het boek over Jacobus Middendorp zou niet mogelijk zijn geweest zonder de steun van sponsoren. De Stichting Heemkunde Tubbergen bedankt daarom hartelijk de Ridderschap van Overijssel, Stichting H.A.J. Bekhuis, Stichting Twentsche Courant, het gemeentebestuur van Tubbergen en de firma Loohuis Installatiegroep B.V. te Fleringen.
'Jacob Middendorp - Twentse Pionier WetenschapsGeschiedenis / Pionier der WissenschaftsGeschichte aus Twente Niederlande' betreft een hardcoveruitgave, telt 104 pagina's en verschijnt in een eenmalige oplage van 300 exemplaren. De prijs van dit werk met Isbn 978-94-6491-802-1, bedraagt € 20,- en bij verzending € 27,50. Daartoe kunnen belangstellenden het boek via het voornoemde mailadres bestellen (en op afspraak in Tubbergen afhalen).
Tot slot wenst het bestuur van de Stichting Heemkunde Tubbergen zijn oprechte dank uit te spreken aan alle betrokkenen en in het bijzonder aan de donateurs die gedurende vele jaren het werk van de stichting met toewijding hebben ondersteund. Het bestuur hoopt u 2 februari a.s. te mogen verwelkomen.
